23.6.12

HISTORIA WARSZAWY PRZED 1596 ROKIEM - SPRZED ZOSTANIA STOLICĄ - CZ. 2

Dziś historia Warszawy od jej powstania do zostania stolicą państwa polskiego, czyli alta 1300-1596.
W poprzednim odcinku:

"1294 - 1310 - Bolesław II Mazowiecki
                       1309-1377 - niewola awiniońska papieży


                  ---  OK. 1300 (+- 5(?) LAT) KSIĄŻĘ BOLESŁAW II ZAŁOŻYŁ MIASTO WARSZAWĘ ---"
A dziś okres od 1300 do 1529 roku:

1310 - 1313 - podział Mazowsza za życia Bolesława II - Siemowit II (ur. 1283) dostaje Warszawę i Liw, a Trojden I (ur. 1284/6; synowie Bolesława II) dostaje Czersk. Warszawa po raz pierwszy niezależna od Czerska.
1313 - 1341 - Trojden I (znów Warszawa połączona z Czerskiem); dzielnica Trojdena na biało:

                       1314 - spalenie na stosie Jakuba de Molay, wielkiego mistrza Templariuszy
                       1320 - Władysław Łokietek jednoczy Polskę, jednak bez Mazowsza
                       1333 - Kazimierz Wielki królem Polski
                       przed 1339 - powstał kościół św. Jerzego (przy późn. ul. Świętojerskiej)
                       1339 - Proces polsko-krzyżacki w Warszawie, na neutralnym Mazowszu.
1341 - 1349 - razem bracia Siemowit III (ok. 1320-1381) i Kazimierz I (ur. 1320/31; obaj są synami Trojdena I)
1349 - 1355 - Kazimierz I Warszawski
                       1349 - Warszawa po raz pierwszy stolicą części Mazowsza
                       połowa XIV w. - budowa Wieży Grodzkiej, najstarszego murowanego budynku w Warszawie
                       1351 - Hołd lenny Polsce
1355 - 1373 - Siemowit III - jednoczy całe Mazowsze, jego stolicą Warszawa
                       1356 - Augustianie zakładają kościół i klasztor św. Marcina przy Piwnej
                       1364 - Siemowit III gościem króla Polski Kazimierza Wielkiego na uczcie u Wierzynka
                       1370 - umiera król Polski Kazimierz Wielki, Mazowsze przestaje być lennem Polski
                       1370-ok. 1395 - budowa kościoła św. Jana w obecnej wielkości, rozpoczęta od prezbiterium
1373 - 1381 - Janusz I Starszy (ur. ok. 1346; syn Siemowita III) za życia ojca dostaje swoją dzielnicę - ziemię warszawską
                       1373 - założenie pierwszego wysypiska śmieci na Gnojnej Górze. Działało do czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego.
                       1378-1417 - antypapieże
1381 - 1429 - nowy podział Mazowsza, w Warszawie wciąż Janusz I Starszy; na różowo dzielnica Janusza, na żółto jego brata, Siemowita IV:
                       1385 - unia polsko-litewska w Krewie
                       1386 - Władysław Jagiełło królem Polski, początek dynastii Jagiellonów
                       1402 - powstaje pierwsza jurydyka warszawska - Dziekanka. Początek "urban sprawl" Warszawy
                       1407-1410 - budowa Wielkiego Dworu, obecnego skrzydła południowo-zachodniego Zamku Królewskiego
                       1408 - nadanie praw miejskich Nowej Warszawie (ob. Nowe Miasto) na miejscu wcześniejszej osady, wytyczenie ulic i rynku
                       1409-1411 budowa kościoła farnego Nowej Warszawy p.w. NMP z fundacji Anny Danuty, żony Janusza I
                       1410 - bitwa pod Grunwaldem, wojska Janusza I walczą wraz z wojskami polskimi przeciw Krzyżakom
                       1415 - spalenie Jana Husa na stosie, początek wojen husyckich
1429 - 1454 - Bolesław IV Warszawski (ur. ok. 1421; wnuk Janusza I, syn Bolesława Januszowica 1386-1420/25)
                       1429 - pierwsze wystąpienie Joanny d'Arc
                       1444 - bitwa pod Warną, ginie Władysław Warneńczyk
                       1453 - Otomanie zdobywają Konstantynopol, upada Bizancjum; koniec Wojny Stuletniej między Anglią i Francją
                       1455 - Gutenberg drukuje Biblię
1454 - 1488 - nowy podział Mazowsza między synów Bolesława IV - Warszawę dostaje Bolesław V (ur. ok. 1453), w jego imieniu regencję sprawuje do 1462 matka - Barbara Olelkówna
                       1454 - budowa kościoła św. Anny (wtedy św. Bernarda) na Krakowskim Przedmieściu, fundatorką Anna, wdowa po Bolesławie Januszowicu, matka Bolesława IV
                       1454-1466 - Wojna Trzynastoletnia
                       1476 - sąsiadująca z ziemią warszawską ziemia sochaczewska trafia do Korony
1488 - 1489 - Janusz II (1455-1495; brat Bolesława V) w wyniku zamian przekazał Warszawę kolejnemu bratu - Konradowi III
1489 - 1503 - Konrad III Rudy (ur. ok. 1448; brat Bolesława IV i Janusza II)
                       1489 - Wit Stwosz kończy budować ołtarz dla bazyliki mariackiej w Krakowie
                       1492 - odkrycie Ameryki
                       1495 - ziemia płocka trafia do Korony
1503 - 1518/22 - synowie Konrada III - Stanisław (ur. 1500) i Janusz III (ur. 1502) są niepełnoletni, w ich imieniu regencję sprawuje ich matka, Anna Radziwiłłówna
                       1510 - pierwsza kaplica w miejscu obecnego kościoła św. Krzyża przy Krakowskim Przedmieściu
                       1514 - budowa skrzydła klasztoru Bernardynów przy Krakowskim Przedmieściu
                       1516-33 - rozbudowa kościoła św. Anny, fundatorką Anna Radziwiłłówna
                       1517 - przybicie 95 tez Lutra, początek reformacji
1522 - 1524 - razem bracia Stanisław i Janusz III
1524 - 1526 - Janusz III
                       1525 - Hołd Pruski w Krakowie, koniec państwa krzyżackiego, początek świeckiego księstwa Prus
                       1526 - bitwa pod Mohaczem, ginie król Czech i Węgier Ludwik II Jagiellończyk (wnuk króla Polski Kazimierza IV Jagiellończyka), odtąd nad Czechami i Węgrami panują aż do 1918 Habsburgowie
                       1527 - Sacco di Roma

Janusz III umiera jako ostatni Piast mazowiecki. Wraz z bratem pochowany w kościele św. Jana. Dostają piękny, renesansowy nagrobek.
Ostatnia część Mazowsza, wraz z Warszawą zostaje wcielona do Korony. W 1529 ostatecznie do Warszawy wkracza król Polski Zygmunt I Stary, a Warszawa staje się stolica województwa mazowieckiego.

Ten odcinek również będzie z czasem uzupełniany.

H_Piotr.

21.6.12

HISTORIA WARSZAWY PRZED 1596 ROKIEM - SPRZED ZOSTANIA STOLICĄ - CZ. 1

W ramach odkłamywania stereotypów o "Warszawie jako mieście bez historii" i "mieście, które rozwija się tylko dlatego, że jest stolicą", przygotowałem skrócone dzieje Warszawy (i terenów, na których powstała) przed 1596 rokiem, kiedy to stała się de facto stolicą Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Dziś odcinek 1. - Historia Mazowsza przed powstaniem Warszawy. Dla lepszego umieszczenia w czasie podaję też najważniejsze wydarzenia w Europie.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

IX-XI w. - Istnieje gród Bródno.
ok. 960 - teren obecnej Warszawy należy wraz z całym Mazowszem do państwa Polan.
966 - chrzest Mieszka I, powstanie Polski z Mazowszem w granicach.
966 - 992 - książę Mieszko I (ur. ok. 922-945)
992 - 1025 - książę, a potem król Bolesław Chrobry (ur. 967; syn Mieszka I)
1025 - 1034 - król Mieszko II (ur. 990; syn Bolesława Chrobrego)
1037 - 1047 - Mazowsze niezależne pod władzą Miecława (cześnika, uzurpatora; zm. 1047)
1047 - 1058 - Mazowsze znów w Polsce, książę Kazimierz I Odnowiciel (ur. 1016; syn Mieszka II)
                       1054 - Wielka Schizma Wschodnia, rozdział Kościoła Zachodniego i Wschodniego
1058 - 1079 - książę, a potem król Bolesław II Szczodry (Śmiały;1042-1081 lub 1082; syn Kazimierza Odnowiciela)
                       1065 - Benedyktyni zakładają ośrodek misyjny w Służewie, wzmianka o wsi Kamion (ob. Kamionek)
                       1066 - bitwa pod Hastings
1079 - 1102 - książę Władysław Herman (ur. ok. 1043; syn Kazimierza Odnowiciela, brat Bolesława Szczodrego)
                       1095 - pierwsza wyprawa krzyżowa
1097 - 1102 - podział Polski - Władysław Herman zatrzymuje Mazowsze i władzę zwierzchnią, jego synowie dostają: Zbigniew - Wielkopolskę i Kujawy, Bolesław Krzywousty - Śląsk i Małopolskę
1102 - 1107 - książę Zbigniew (po 1070-1113; syn Władysława Hermana; dzielnica: Mazowsze, Wielkopolska i Kujawy)
                      XII wiek - powstały: gród w Jazdowie (dzisiejszy Ujazdów), wsie Solec i Gocław (tam, gdzie dziś os. przyczółek Grochowski)

1107 - 1138 - książę Bolesław III Krzywousty (ur. 1086; syn Władysława Hermana, brat Zbigniewa; wraz z całą Polską)
                       1136 - pierwsza wzmianka o wsi Solec

Rozbicie dzielnicowe (książęta mazowieccy / czerscy):

1138 - 1173 - Bolesław IV Kędzierzawy (ur. ok. 1121; syn Bolesława Krzywoustego)
                       1155-1190 - Fryderyk I Barbarossa cesarzem Świętego Cesarstwa Rzymskiego
                       1161 - powstała Hanza
1173 - 1186 - Leszek Bolesławowic (ur. ok. 1162; syn Bolesława Kędzierzawego) - zmarł bezpotomnie
1186 - 1194 - Kazimierz Sprawiedliwy (ur. 1138; syn Bolesława Krzywoustego, stryj Leszka, brat rodzony Bolesława Kędzierzawego)
1194 - 1200 - razem bracia: Leszek I Biały (1184/5-1227) i Konrad I Mazowiecki (ur. 1187/8; synowie Kazimierza Sprawiedliwego)
1200 - 1233 - Konrad I Mazowiecki samodzielnie w całym Mazowszu
                       1204 - Krzyżowcy zdobywają Konstantynopol
                       1226 - Konrad I  Mazowiecki zaprasza Krzyżaków i daje im ziemię chełmińską.
1233 - 1247 - podział Mazowsza między Konrada i jego synów - Bolesława I (ur. ok. 1208) i Kazimierza I (ur. ok. 1211). Konrad I pozostał na Mazowszu Czerskim (włącznie z terenem przyszłej Warszawy)
                       1238 - erygowanie we wsi Służew parafii św. Katarzyny. Powstaje pierwszy, drewniany kościół
                       1241 - najazd Mongołów na Europę, bitwa pod Legnicą
1247 - 1248 - Siemowit I (ur. ok. 1215; syn Konrada Mazowieckiego, brat Bolesława i Kazimierza) - Mazowsze Czerskie
1248 - 1262 - Siemowit I włada całym Mazowszem po śmierci Bolesława I
                      1259 - pierwsza wzmianka o Powsinie
                      1262 - Litwini najeżdżają i niszczą gród w Jazdowie, Siemowit I ginie, jego syn Konrad II (ur. ok. 1250w niewoli.
1262 - 1275 - razem bracia: Bolesław II Mazowiecki (po 1251-1313) i Konrad II Czerski (synowie Siemowita I)
                      1270 - ostatnia wyprawa krzyżowa
                      1271-1295 - wyprawa Marco Polo do Chin
1275 - 1294 - Konrad II Czerski samodzielnie na Mazowszu Czerskim
                      1278 - początek budowy zamku w Malborku 
                      1281 - Litwini po raz kolejny najeżdżają gród w Jazdowie. Tym razem nie zostaje odbudowany, zostaje podjęta decyzja o przeniesieniu w bardziej dogodne miejsce (czyli na obecną Starówkę).
1294 - 1310 - Bolesław II Mazowiecki
                       1309-1377 - niewola awiniońska papieży


                  ---  OK. 1300 (+- 5(?) LAT) KSIĄŻĘ BOLESŁAW II ZAŁOŻYŁ MIASTO WARSZAWĘ ---


W tych czasach stolicą Mazowsza był Płock, a kiedy było podzielone na drobniejsze "dzielnice", to stolica Mazowsza Czerskiego był... Czersk.

20.6.12

LVI AKCJA GTWB "WARSZAWA Z MOJEGO DZIECIŃSTWA" - KOMUNIKACJA MIEJSKA ZWANA TEŻ MIEJSKIM TRANSPORTEM ZBIOROWYM

1. Autobusy. Duże przegubowe ikarusy jeżdżące na Ursynów na liniach takich, jak 502, 504 i 508. Kazimierzowską. Póżniej (po otwarciu) Alejami Niepodległości.
Moja ulubiona (od czasów dzieciństwa) linia 436. Niestety, skasowana 5 lat temu.
Nie miałem jej po drodze, ale korzystałem z niej przy każdej nadarzającej się okazji - tu na Młynowie.
Tramwaje "parówy" 13N. W sumie, to niezbyt je lubię, bo mają za małe okna. Ale jest to (duża i głośna) część mojego dzieciństwa w podróżach na Żoliborz.
Oba te zdjęcia są historyczne. Na powyższym widzimy dziesiątkę obsługiwaną "trzynastką" na nieistniejącym rondzie ONZ. Poniżej tymczasową linię Z-9 (po której trasie dziś jeździ normalna 31) na pętli Służewiec przed jej zrewitalizowaniem poprzez wykarczowanie roślinności.
Metro! Najpierw jego budowa. potem otwarcie. Końcówka na Politechnice i przetaczanie się po zwrotnicach w drodze powrotnej. Trzywagonowe składy, dzięki czemu trzeba było biec przez pół stacji.
Linie pośpieszne - "cetka", "detka", "betka" i "jotka". Oznaczenie przystanku na żądanie na tle numeru linii, a nie pod spodem.
MZK :)
Trolejbusy na Dworcu Południowym. Znaczek trolejbusa na mapce na stacji Wilanowska to niemal ostatni ślad po linii 51 skasowanej we wrześniu 1995 roku (pół roku po otwarciu metra). Innym śladem są latarnie na Puławskiej - obecnie czarne, dawniej błękitne z wysięgnikami sieci trakcyjnej.
A propos śladów po trolejbusach - jeszcze do niedawna stały na rogu Odyńca i Kazimierzowskiej słupy po sieci trakcyjnej trolejbusów jeżdżących tu do 1970 roku (tego oczywiście nie pamiętam). Trolejbusy pokonywały tu tzw. "kryterium uliczne" - zawracała przez Odyńca, Kazimierzowską (pętla przy bramie Parku Dreszera) i Ursynowską, która wtedy nie była ślepą ulicą.

Stały dwa słupy kratownicowe. Jeden przy kiosku, drugi na rogu, na linii przekątnej skrzyżowania.
Ostatnio ten pierwszy stał bezużyteczny, drugi zaś działał jako latarnia.
No, ale "idzie nowe i robimy mu miejsce" - więc przy remoncie sygnalizacji świetlnej (źle działała?) poozbyto się kawałka historii Warszawy.


Co do innych pojazdów z mego dzieciństwa. Straż Pożarna nie zawsze miała najnowocześniejsze wozy z Zachodu:

H_Piotr.

11.6.12

ZAMEK - A GDYBY TAK...?

Zamek Królewski po barbarzyńskim ograbieniu w 1939 i zburzeniu w 1944 przez Niemców, został przez Polaków odbudowany w latach 1971-1984. To wiemy.

Wieża Grodzka - najstarsza część całego Zamku w ciągu XX wieku miała cztery różne zwieńczenia (pisałem szerzej o tym tutaj). Dziś nie wyróżnia się z bryły budowli. Nawet nie wygląda, jak wieża.

Więc wziąłem do ręki pędzel i domalowałem Wieży Grodzkiej zwieńczenie, które nie zaburzałoby harmonii, a jednak sugerowałoby odrębność tej części Zamku.

Na początek klasyczny widoczek od Placu Zamkowego zbliżając się doń od Krakowskiego Przedmieścia. Dziś:
I jutro:
Teraz obraz, jaki ukazuje się wyjeżdżającym na górę schodami ruchomymi. Dziś:
Jutro:
Ci, którzy wspięli się na wieżę kościoła św. Anny widzą dziś to:
A jutro mogą zobaczyć fale Wisły między Wieżą Grodzką, a skrzydłem piastowskim:
Za to nadwiślańscy spacerowicze dziś mają taki obrazek:
A jutro mogą czytelniej rozróżnić etapy powstawania Zamku. Przy okazji będzie nieco symetryczniej:

Co Wy na to? Koszt przebudowy nie będzie duży. Po flaszce dla Józka i Mietka.

H_Piotr.

PS. W zdjęcia można kliknąć aby je powiększyć.

9.6.12

LOTNISKO OKĘCIE - NOWA INWESTYCJA

Rzadko ulegam modom, ale tej uległem - przejechałem się nowootwartym połączeniem kolejowym Warszawy z lotniskiem na Okęciu.

Pociąg startuje na Dworcu Wschodnim.
O samym dworcu i jego metamorfozie jeszcze napiszę i dodam odpowiednie zdjęcia.
Za przystankiem PKP Służewiec zjeżdżamy do tunelu, z którego już nie wyjedziemy...
Nie wyjedziemy, bo wyjdziemy pieszo ze stacji końcowej, którą widać na następnych kilku zdjęciach:
Jakie mam spostrzeżenia ze stacji?
Ani nie jest aż tak brzydka, jak ludzie mówią, ani aż tak daleko od terminala.
Kwestia nazewnictwa - jestem przeciwny używaniu oficjalnej nazwy lotniska i wciąż będę zwał je "Okęciem". Choć przyznam, że lepsze "Chopin Airport Warsaw" od "Lech Walesa Airport Gdansk" czy "John Paul II Airport Krakow".
W Wiedniu rozwiązano to tak: lotnisko mieści się koło miasteczka Schwechat. Na lotnisko dojeżdża SKM-ka po drodze mijając miasteczko. Stacja w miasteczku nazywa się po prostu "Schwechat", a ta przy lotnisku nazywa się "Flughafen Wien" czyli "Wiedeń Lotnisko" i dodatkowo oznaczona jest symbolem samolotu.
No, wszak u nas nazwę można zawsze zmienić (patrz Ratusz -> Ratusz-Arsenał).
Pewną niedogodnością jest dwóch różnych przewoźników obsługujących trasę (Koleje Mazowieckie i SKM Warszawa) w dodatku dojeżdżających do dwóch różnych stacji (Centralny i Śródmieście) i nie do końca honorujących wzajemnie bilety. Ale to szczegół i nie czepiajmy się.
Szukajmy raczej plusów - tunel nie jest za niski, tory nie są krzywe, a stacja nie śmierdzi moczem i nie jest przepalona co druga żarówka.

Cytat kulturowy (którego Polacy nie zrozumieją, bo jak stwierdziła ostatnio pewna mądra głowa, Polacy nie rozumieją cytatów kulturowych): "Warunki na zgrupowaniach miałyśmy bardzo dobre! Wszystko to zasługa naszego prezesa i nie jest prawdą, że nad łóżkami dach przeciekał! Szczególnie, że prawie nie padało!"
Pominę też milczeniem perypetie z budową tego 1.5 km odcinka. Dość powiedzieć, że przetarg rozpisano w 2003, całość pierwotnie planowano otworzyć w 2006, a w końcu otwarto w 2012.
Tak zaś wygląda wyjście ze stacji ku terminalowi lotniczemu. W prawo na lotnisko, w lewo do stanowisk autobusowych (autokary linii rozkładowych i turystyczne). Tylko 30 metrów do przejścia nie pod dachem - nie ma problemu, jeśli nie pada.
 Biada jednak temu, kto nieopatrznie wyjdzie jednym z dwóch wyjść ewakuacyjnych i zatrzaśnie za sobą drzwi. Powrót naokoło przez teren parkingu wielkiego jak księstwo Liechtenstein.
H_Piotr.